وام خاص مسکن و طبقه بندی “متقاضیان خرید خانه” توسط شبکه بانکی

شبکه بانکی “متقاضیان خرید خانه” به تازگی یک وام ویژه را برای ساخت و خرید مسکن ابلاغ کرده است که دو تبعیض مشخص در خود جای داده است. این وام، به صورت ویژه برای یک گروه خاص از خریداران مسکن تعریف شده است و مبلغ آن برابر یک سوم سقف وام مسکن رایج در شبکه بانکی است. این وام تنها برای این گروه خاص از متقاضیان در نظر گرفته شده است.

در اعلامات اخیر، سقف تسهیلات خرید یا ساخت مسکن برای نخبگان و استعدادهای برتر با هدف حمایت از سرمایه‌های علمی کشور به یک میلیارد تومان افزایش یافته است. برای دریافت این وام، نخبگان و استعدادهای علمی باید معرفی‌نامه از بنیاد ملی نخبگان به شعب بانکی ارائه دهند. دوره بازپرداخت این وام ۲۰ ساله است و نرخ سود آن مطابق با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار است.

تعریف چنین نوع وامی، جدا از وام فعلی موجود در شبکه بانکی برای ساخت و خرید مسکن، به معنای وجود تبعیض است. این وام ویژه، بدون نیاز به خرید اوراق، برای گروه‌های واجد شرایط تعریف شده است. در حالی که سقف وام خرید مسکن برای متقاضیان انفرادی در شهر تهران در حدود ۴۰۰ میلیون تومان است.

به طور کلی، این نوع تعریف وام مسکن نشانگر تبعیض در دسترسی متقاضیان به تسهیلات خرید مسکن است و نشان می‌دهد که متقاضیان وام‌ها طبقه‌بندی می‌شوند. تاکنون، سیاستگذاران حوزه تسهیلات بانکی به طور قاطع به این سوال پاسخ نداده‌اند که چرا باید وام‌های مسکن طبقه‌بندی شوند، و این موضوع به تبعید بررسی‌ها و تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

این وام به یک گروه خاص ارائه می‌شود و میزان آن یک سوم سقف وام مسکن شبکه بانکی است. این تدابیر باعث تبعیض در حوزه تامین مالی مسکن برای افراد بی‌خانمان می‌شود. اگرچه وام مسکن به عنوان ابزاری برای خرید گرانبها‌ترین کالا در خانوارها استفاده می‌شود، اما باید به صورت یکسان برای همه متقاضیان و افراد بی‌خانمان در دسترس باشد و هرگونه تفاوت و طبقه‌بندی در دسترسی به وام منجر به تشکیل بازار سیاه و فروش امتیازهای وام با شرایط ویژه خواهد شد. تبعیض دیگر مربوط به دوره بازپرداخت وام است. در حالی که دوره بازپرداخت وام مسکن ۴۰۰ میلیون تومانی ۱۲ ساله است، دوره بازپرداخت وام خاصی که به تازگی معرفی شده، ۲۰ ساله است. این افزایش طول دوره بازپرداخت منجر به کاهش مقدار قسط ماهانه و تسهیل در پرداخت آن می‌شود.

با این حال، وام خاص و دو تبعیض در واقع یک پیام خاص در حوزه تامین مالی مسکن را نشان می‌دهد. زمانی که یک وام خاص به یک گروه خاص با سقف یک میلیارد تومانی تعریف می‌شود، این به معنای تأیید آن است که حداقل مبلغ وام موثر برای خرید مسکن در تهران یک میلیارد تومان است. در حالی که مبلغ واقعی کنونی وام مسکن حدود ۳۲۰ میلیون تومان است. همچنین، به نظر می‌رسد زوجین می‌توانند در صورت تمایل برای هر فرد ۴۰۰ میلیون تومان وام دریافت کنند و امکان دسترسی به وام جعلی ۱۶۰ میلیون تومانی نیز برای آنها وجود دارد. به طور کلی، این وام خاص و تفاوت‌های موجود، قدمی در راستای تأمین مالی مسکن با پیام خاصی است. اما مبالغ اقساط وام خاص برای بسیاری از افراد بی‌خانمان قابل پرداخت نیست.